Hồi còn ở đại học, các cô cậu sinh viên thường hay hỏi tôi về người yêu của họ, các bạn trẻ ấy làm như tôi là chuyên gia cố vấn về chuyện này không bằng!
Tại sao các cô cậu thường hay hỏi về người yêu của mình chứ? Bởi vì chính họ cũng không tự tin cho lắm khi chọn người yêu. Nhưng họ chỉ hỏi tôi: người yêu của con thầy coi có được không? Hoặc là hỏi: anh ta giàu lắm, chịu chơi lắm, nhưng rất yêu con, thầy thấy thế nào?… … và rất nhiều câu hỏi khác nhức óc nữa. Nhưng chẳng có một cô cậu nào hỏi đúng trọng tâm của vấn đề: Đây có phải là tình yêu không?
“Đây có phải là tình yêu không?”, đố ai biết được đó có phải là tình yêu không chứ, người trong cuộc mà cũng không biết được thì người ngoài cuộc làm sao mà biết được ? chỉ có cách đừng yêu nữa để khỏi lo lắng, khỏi bận tâm yêu, và để thời gian mà học hành, có khỏe hơn không?
Các chuyên gia về tâm lý đã phân tích nhiều về quá trình “đường đi nước bước” của tình yêu, các chuyên viên cố vấn về tình yêu cũng đã giải gỡ cho rất nhiều chuyện tình yêu éo le, ly kỳ, lâm ly bi đát, nhưng chính họ cũng có lúc lúng túng trước vấn đề rất xưa, nhưng cũng rất mới và rất tế nhị này.
Người ta định nghĩa rất nhiều về tình yêu, người ta giải thích rất hay về tình yêu, người ta ca tụng rất nhiều về tình yêu. Đố các bạn trẻ tại sao như vậy, dễ ợt à, bởi vì tình yêu làm cho chúng ta đau khổ, người ta càng đau khổ càng ca tụng tình yêu, càng đau khổ, người ta càng thấy tình yêu là tuyệt vời, rất tuyệt vời nữa là khác, kì cục và kì diệu thật.
Yêu, đồng nghĩa với hy sinh.
Khi tôi yêu, là tôi chấp nhận không còn là mình nữa, mà hoà lẫn trong người tình của tôi, chàng (nàng) vui, tôi vui, chàng (nàng) buồn, tôi cũng thấy nỗi buồn ấy là của tôi. Chấp nhận hy sinh chính mình là làm cho người mình yêu nổi bật lên, mặc dù người yêu của tôi có rất nhiều khuyết điểm, và khuyết điểm này có lúc làm cho tâm hồn tôi đau đớn hơn cả lúc bị người yêu giận dỗi, nhưng vì yêu, tôi đón nhận món quà tình yêu của người yêu ban tặng, đó đúng là tình yêu thật sự.
Yêu cũng là chết đi.
Chết ở trong tình yêu, chính là quên đi mức độ yêu thương của mình dành cho người mình yêu, là tan biến trong giới hạn của ngôn ngữ, của vật chất.
Chết đi cũng có nghĩa là không đem tình yêu của mình so sánh với tình yêu của người mình yêu, để coi ai là người yêu nhiều nhất, nhưng đem mức độ tình yêu của mình, biến thành ánh sáng chiếu vào tình yêu, để cho viên-ngọc-tình-yêu của người mình yêu được sáng lên, long lanh lấp lánh với vô vàn tia sáng kỳ diệu.
Đường vào tình yêu có rất nhiều ngõ, ngõ sắc đẹp, ngõ giàu có, ngõ duyên dáng, ngõ đẹp trai, ngõ tài cao, ngõ chịu chơi và thậm chí có ngõ..du côn, tất cả những ngõ ấy đều luôn mở cửa, và tùy “tuýp” người mà chọn. Các cô gái thời nay thường chọn ngõ gìu có, có cô thì lãng mạn hơn, chọn ngõ chịu chơi, ngõ du côn… …còn các chàng trai thì hầu hết đều chọn ngõ sắc đẹp, bởi vậy mới có câu: trai tài gái sắc.
Nhưng tất cả các ngõ ấy đều không phải là tình yêu, càng không phải là tình yêu khi chỉ nhìn thấy dáng vẻ bên ngoài ấy, rồi mê say mê đắm và tuyên bố với đối tượng rằng: Anh (em) rất yêu em (anh). Nhưng nếu không được lời đáp trả thì bảo đảm với các bạn trẻ là, chỉ trong vài ngày, “anh rất yêu em” sẽ trở thành: đồ làm phách, thấy mà chán, cho mà coi!
Thánh Phaolô tông đồ đã khuyên nhủ với các ông chồng (và cũng là khuyên bảo với các bạn trai) rằng: “Người làm chồng hãy yêu thương vợ mình, như chính Đức Kitô yêu thương hội thánh và hiến mình vì hội thánh” (Ep 5,25). Chúa Kitô yêu thương hội thánh đến mức độ nào, thì thánh Phaolô đã nói, nhưng có hai điểm mà chúng ta các bạn trẻ cần lưu ý và học hỏi để tình yêu của mình được tốt đẹp như ý của Chúa.
1) Chúa Kitô yêu mà không cần điều kiện, Ngài không có quan niệm yêu là cùng nhìn về một hướng, bởi vì khi Ngài yêu chúng ta, thì chúng ta đâu có cùng nhìn về một hướng với Ngài. Trái lại, chúng ta nhìn đủ thứ hướng. Mà hướng nào cũng “chọi” lại sự thánh thiện của Ngài, vậy mà Ngài vẫn yêu thương chúng ta. Ngài yêu ngay khi chúng ta là những người tội lỗi (Rm 5,8), để nhờ tình yêu của Ngài, chúng ta được thánh hóa, chúng ta được cứu rỗi.
Cũng vậy, trong tình yêu, chúng ta cũng đừng tìm cho được người “cùng nhìn về một hướng” như mình, bởi vì: Một, “cùng nhìn về một hướng”, một hướng đây có phải là hạnh phúc không, mà nếu là hạnh phúc, thì trên thế gian này, ai cũng mong muốn được hạnh phúc khi kết hôn, vậy thì mọi người ai cũng đều là người cùng hướng với mình cả, cần gì phải chọn cho mệt óc! Hai, nếu nói “cùng nhìn về một hướng”, hướng đây là sở thích, sở thích như mình thích thì chẳng còn chi là thú vị nữa, hơn nữa, cùng sở thích chẳng qua chỉ là để vui thú, giải trí nhất thời thì chóng qua, dễ nhàm chán và đơn điệu…
Nếu người yêu không cùng hướng với mình, thì đó là cơ hội để cho mình chứng tỏ tình yêu trung thành, và thăng tiến người yêu theo “hướng” của mình. “Hướng” mà tôi nói ở đây, chính là những khuyết điểm, những cái “tật” nho nhỏ của người mình yêu mà mình không hài lòng mấy. Đem tình yêu của mình hướng cái khuyết điểm, cái tật nho nhỏ ấy trở thành những đức tính khả ái, dịu dàng, lịch sự, thì lo gì mà không có hạnh phúc?
2) Như đã nói ở trên, yêu là hy sinh, Chúa Kitô đã nêu gương trước, Ngài vì yêu chúng ta và hy sinh mạng sống cho chúng ta. Hy sinh đến chết, đó là mức độ cao nhất của tình yêu, con người ta chỉ có thể hy sinh vật chất khi yêu, rất ít người hy sinh mạng sống của mình (chỉ có các thánh), và đôi lúc, dùng hy sinh giả tạo để chiếm đoạt tình yêu, hy sinh giả tạo là dùng “con tép bắt con…người”, nghĩa là chịu “hy sinh” một đêm nhậu vài trăm đô la, chịu “hy sinh” một chiếc dream II để câu một tình yêu, mà không bao giờ biết thông cảm cho tình yêu ấy, hoặc chưa hề nhường nhịn hoặc thăng tiến tình yêu “câu” ấy, cũng có nghĩa là họ chỉ thấy cái “hy sinh to lớn” của họ hơn tình yêu của người yêu. Bởi vì tình yêu ấy được câu bằng hy sinh giả tạo, cho nên, tình yêu này cũng sẽ khô héo theo thời gian tróc nước sơn của chiếc dream II.
Hồi tôi còn giúp xứ tại một họ đạo nhỏ ở trung tâm Sài Gòn trong mười ba năm, tôi đã dạy giáo lý cho rất nhiều đôi hôn phối, trẻ có, già có và có cả “đôi vợ chồng trẻ thiếu niên” chồng mười tám tuổi và vợ chưa tời mười sáu tuổi. Trong những cặp vợ chồng này, có những đôi khác đạo, có những đôi theo đạo, có đô thì hứa sẽ theo đạo sau khi làm đám cưới. Trước khi học giáo lý hôn nhân, tôi thường hỏi đùa họ: “Tại sao anh chị yêu nhau”? Và có rất nhiều câu trả lời khác nhau, nhưng tôi để ý nhất là câu trả lời của một ông chồng trẻ: “Thầy coi cô ấy như thế thì làm sao không yêu được cho”? Tôi trả lời: “Tôi chẳng thấy gì cả”. Ông chồng trẻ ấy nói tiếp: “Cô ấy hy sinh cho con rất nhiều”. Và nhũng lần dạy giáo lý sau đó, tôi mới thật sự nghe được cái “hy sinh” của cô gái: cô đã quên mất mình là thiên kim tiểu thơ, được giáo dục rất tốt; cô cũng đã quên mất mình là người rất nguyên tắc, rất ghét những thói hư tật xấu, vật mà cô ta lại yêu một anh chàng có đủ “thói hư tật xấu” ấy mới chết chứ, đúng là ghét của nào trời trao của ấy. Nhưng chính cô ta đã hy sinh tất cả, đã đem tất cả khả năng nhạy bén của mình mà “hướng” anh ta đi theo hướng của mình, thật không dễ dàng, nhưng tình yêu chân thật của cô ta đã được đền bù xứng đáng, anh ta trở nên một người tốt, và đã trở thành một Kitô hữu, tôi cũng tin chắc anh ta là một Kitô hữu tốt. Đúng là trong tình yêu, chỉ có sự hy sinh chân thật mới có một tình yêu chân thật.
Tất cả mọi tình yêu ở trần gian này, tình yêu của bố mẹ dành cho con cái, tình bạn hữu, tình yêu vợ chồng, hay mọi thứ tình yêu chân chính khác đều quy về Thiên Chúa, hay nói cách khác, từ Thiên Chúa mà ra và phản ảnh lại tình yêu của Ngài, vì Thiên Chúa là tình yêu (Ga 4,8) Thánh Phao lô tông đồ không khuyên bố mẹ hãy yêu con cái như Thiên Chúa yêu Hội Thánh, bởi vì tình yêu phụ tử là tình yêu tự nhiên, bố mẹ nào mà lại không yêu thương con cái của mình? Nếu bố mẹ không thương yêu con cái thì là ngược với tự nhiên, là chống lại Thiên Chúa, là bá đạo, là ác ôn. Thế nhưng, thánh Phao Lô chỉ khuyên những ông chồng hãy thương yêu vợ mình, vì trước khi nên vợ chồng, thì họ đều là hai kẻ xa lạ, xa lạ mà ăn đời ở kiếp với nhau thì thật là anh hùng, nhưng cũng có lúc họ trở thành người nhát gan, vì họ đã chửi nhau, cấu xé nhau, làm khổ nhau và cuối cùng thì đào ngũ, tức là li dị. Do đó mà thánh Phaolô phải khuyên bảo như thế.
Vậy thì, khi yêu các bạn trẻ khoan hỏi ai về việc: “đây có phải là tình yêu không?”, nhưng trước hết hãy hỏi lòng mình: “Tôi có dám hy sinh, dám tự mình chết đi, để những khuyết điểm của người tôi yêu được đổi mới chăng?”
Và sau đó, thảnh thơi, hân hoan giang tay ôm một tình yêu đầy khuyết điểm vào lòng, và dùng tình yêu chân thật, rộng lượng, bao dung của mình, mà bao tròn tình yêu đầy khuyết điểm ấy, để vui cùng vui, khổ cùng khổ với người mình yêu, đó gọi là chia ngọt xẻ bùi trong tình yêu ấy mà. Chẳng có gì là mới cả, chỉ là chuyện tình yêu xưa như trái đất, nhưng rất mới, như mới có…tình yêu vậy.
Lm. Giuse Maria Nhân Tài, csjb.
